D `Haimed

von Liselotte Salwetter
(im heimischen, alemannischen Dialekt von Kappel-Grafenhausen)

Iê hab vrsuachd, ä Gedichd z´schriêwä
iêwr unseri Haimed, dass siê soll erhaldä bliêwä.
Un zwar so – wiä mr schwädzä dued in Kappl,
mr said alemannisch zu dämm Gebabbl.

D´ ledschd Ürwald in unseräm didsche Land,
als Daüwergiêssä isch er êich allä bekannd.
Ahorn, Eschä, Ärlä, oder Silwerweidä,
um diä Nadür diän uns hiêdd vill benêidä.

D´Boodä isch ämool sumpfig, d´Lufd oft schwiêlwarm,
uffm kaalä Aschd druggnd sich fodogen ä Kormoran.
Schwarzbabblä un Birgä diän sich im Wasser schbiäglä,
d´ Nadüürschidzr däädä dess am liäbschdä vrriêglä.

Aü s´ Abwasser vu Friiburg, iê find, s´ìsch hiêdd noch ä Skandal,
hädd soddä durch dess Gebied – in d´Riin – miêdämmä Kanal.
Dass mr dess Land muass schiêdze, war allä klar.
Un dess zämmähaldä war so wundrbar,
dass dr Plan vu domools undergangä iêsch.
Hiêdd sinn zwar diä Vorhabä alli vumm Disch,
drozdämm wurd im Aldriin noch baggerd, Daag fiêr Daag,
will´s ä so gschriêwä schdeed immä aldä Vrtrag.

S´ Gschlädr, miêd sinnä grossä Maddä,
kennd vill vrzellä vu dämm zsammädabbä,
vu dännä Orchideä, Nägili un Margariddä.

Doch hiêdd dääd uns dess vill mee bediddä.
Hiêdd därfsch nur uff bschdimmdä Wäg laüfä,
mr kann sogar schu Broschürä driêwr kaüfä.

Ä kleins Wundr siênn aü unseri „Giässä“,
do kummd kald´s un klar´s Wassr üss grossä Diäfä.
I däng do ans ”Blaü –“, odr´s ”Griän Loch”,
villi vu uns kännä dess noch,
wu noch kai Vrbodsschild dvor gschsdandä isch.
Hiêdd derfä därd nii – nur d´Vegl un d´Fisch.

Smaragdgriän lêichd´s – im Schiin vu dr Sunn.
Fiêr unseri Aügä isches diä reinschdi Wonn.
Dänn´s “Griän Loch“ isch ä grosses Aquarium,
wu zu uns said sinn biddscheen niêdd dumm.
Bassä uff, dass dess Kleinod niêdd vrschwinded,
aü wänns uffm Babier schu ofdmools vrkiênded.
Dass mr´s schiêdzä, dess Land, vor allä Gfaarä.
Diä Polidigr soddä besser an andärä Schdellä schbarä.

D´ Iisvogl er fliägd miêd schrillem Pfiff vorbêi,
am Schdêilufr liêgd innere Bruadheeli siê Ei.
Bliêdzschnäll düchdr im Schdurzflug nach d´Fisch.
Märksch´s, wiä eifach in dr Nadüür alles isch?

S´ Schbringkrüdd, s´schiässd hoch biês an Bruschd.
Aü isch s´ fiêr jeder Nadüürfrêind ä grossi Luschd,
zum laüschä dännä doüserd Voglschdiêmmä,
wu am friêjä Morgä aafangä zum Singä.

Bsundrs dr Nachdigall gfallds biê uns guad.
Un s´gidd jo sovill Schnoogä, wu läwä vu unserem Bluad.
Doch wärä diä Schnoogä jezz biologisch vrnichdäd,
iêwr dess ä Arbeidsgrupp sogar jäärlig berichded.

S lohnt sich, dass mr ämool friäh uffschdeed,
fiêr ä Wanderung, kurz bevor d´ Sunn uffgeed.
Zärschd siêsch no d´Mond im Wasser sich schbiäglä,
wiä gsaid, d´“Griäni“ däädä am liäbschdä alles vrriäglä.

D Nachdigall pfiffd am Morgä als Erschdi ganz allai,
awer ball isch´s miêd därä Ruai d´no vorbêi.
No fangä alli a miêd iêrem Voglschdimmä-Konzerd.
Glaübe miêr, dess isch dess Friähuffschdee d´no wärd.

S´Bootfaarä, glaüb iê, wurd manchr Daag iêwrdriewä,
grad bi dr Nadüür soddsch uffm Debbig bliewä.
Diä Üssfliêglr wärä küdschiärd miêd grossä Naachä,
manchmool härsch siê iêwr grossi Schdreggä widd lüdd lachä.
Lache isch zwar gsund, un sicher niêdd vrkeerd,
doch sonigi Lidd hänn vu dr Nadüür no nix gleerd.

Vill Schwän diän schdolz uffm Wasser schwimmä,.
vu d´Boodsfahrer leen siê sich s´Fuadr bringä.
Manch einer hedd  nä sogar schu Nammä gänn,
damid unseri Turischdä ebbis zum Schdüüne hänn.

Ä Gebied z schiêdzä, dess geed niêdd nur uffm Babier,
do muass mr wirglig ebbis dua, dess wissä aü iêr.
Diä Hälfr vum Zollhiesli wärä ofdmools bschimpfd,
doch siê sinn guad miêd sinnvollä Argumändä gìmpfd.

Mir wärs rächd, unseri Haimed dääd erhaldä bliewä,
drum hab iê vrsuchd ä Gediêchd iêwr siê zschriewä.
Uff alemannisch, wu alli vu uns kennä vrschdeen,
un s däd mi fraijä, wenn iêr saagä, - dess isch scheen.